Τι είναι οι θυρεοειδίτιδες;
Ο όρος «θυρεοειδίτιδα» αναφέρεται σε φλεγμονώδεις παθήσεις του θυρεοειδούς που προκαλούνται από διάφορα αίτια και μπορεί να έχουν διαφορετικές κλινικές εκδηλώσεις. Οι πιο συχνές θυρεοειδίτιδες είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto που είναι συχνή αιτία υποθυρεοειδισμού, η θυρεοειδίτιδα της λοχείας (μετά τον τοκετό) ένα συχνό πρόβλημα μετά την εγκυμοσύνη, η ανώδυνη ή σιωπηλή θυρεοειδίτιδα που χαρακτηρίζεται συνήθως από παροδικό υπερθυρεοειδισμό που ακολουθείται μερικές φορές από υποθυρεοειδισμό και στη συνέχεια αποκατάσταση της θυρεοειδικής λειτουργίας, η υποξεία θυρεοειδίτιδα που παρουσιάζεται ξαφνικά και με πόνο στον θυρεοειδή (συνήθως ιογενούς αιτιολογίας), ενώ θυρεοειδίτιδα μπορεί να προκληθεί και από φάρμακα όπως η ιντερφερόνη, η αμιωδαρώνη, το λίθιο, κ.α.
Τί είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto;
Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι μια αυτοάνοση πάθηση. Αυτό σημαίνει ότι, το ανοσοποιητικό μας σύστημα που φυσιολογικά μας προστατεύει από παθήσεις, στην περίπτωση αυτή αρχίζει να παράγει αντισώματα που επιτίθενται στον θυρεοειδή αδένα. Ο «τραυματισμένος» θυρεοειδής δυσκολεύεται στην προσπάθεια του να παράγει τις ορμόνες του και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό. Υποθυρεοειδισμός συμβαίνει όταν ο θυρεοειδής αδένας δεν μπορεί να παράγει αρκετές ορμόνες ώστε να καλύψει τις ανάγκες του σώματος. Η θυρεοειδίτιδα είναι η πιο συχνή αιτία υποθυροειδισμού στις ανεπτυγμένες χώρες. Μπορεί να συμβεί στον καθένα, αλλά είναι πιο συχνή στις γυναίκες και σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό θυρεοειδίτιδας, αλλά και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto μπορεί να οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό σιγά- σιγά, πολλές φορές μετά από χρόνια. Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Πως γίνεται η διάγνωση της θυρεοειδίτιδας Hashimoto;
Αν έχετε οικογενειακό ιστορικό πάθησης του θυρεοειδούς, βρογχοκήλη (διόγκωση του θυρεοειδούς) ή συμπτώματα υποθυρεοειδισμού (όπως κόπωση, αύξηση βάρους, δυσκοιλιότητα, δυσανεξία στο κρύο, κατάθλιψη, τριχόπτωση, ξηροδερμία, διαταραχές περιόδου), θα πρέπει να δείτε ενδοκρινολόγο. Στο ιατρείο θα πρέπει αρχικά να γίνει κλινική εξέταση και μετά να γίνουν εξετάσεις αίματος που θα επιβεβαιώσουν τη διάγνωση. Εκτός από τις ορμόνες του θυρεοειδούς, θα πρέπει να γίνει έλεγχος για αντισώματα εναντίον του θυρεοειδούς. Αν έχετε θυρεοειδίτιδα Hashimoto τα αντισώματα θα είναι αυξημένα.
Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto χρειάζεται θεραπεία;
Αν έχετε θυρεοειδίτιδα αλλά η λειτουργία του θυρεοειδούς σας είναι φυσιολογική, δεν χρειάζεται θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη (ορμόνη θυρεοειδούς). Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται παρακολούθηση της λειτουργίας του θυρεοειδούς σε τακτά διαστήματα, τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, καθώς υποθυρεοειδισμός μπορεί να αναπτυχθεί με την πάροδο του χρόνου. Ο ιατρός σας μπορεί να σας συστήσει κάποια συμπληρώματα διατροφής, όπως το σελήνιο, που μπορούν να βοηθήσουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς σας. Αν έχετε υποθυρεοειδισμό λόγω της θυρεοειδίτιδας Hashimoto, θα πρέπει να πάρετε θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη γιατί, χωρίς θεραπεία, ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην υγεία όπως:
• Διαταραχές στη λειτουργία της καρδιάς και καρδιακή ανεπάρκεια
• Διαταραχές στη διάθεση, κατάθλιψη, διαταραχή στη σεξουαλική λειτουργία, διαταραχή στη μνήμη
• Γενετικές ανωμαλίες και διαταραχή στη νοητική ανάπτυξη του εμβρύου αν ο υποθυρεοειδισμός δεν θεραπευθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Η συνθετική θυροξίνη είναι ίδια με αυτή που παράγει ο θυρεοειδής. Παίρνοντας ένα χάπι κάθε πρωί μπορούμε να αποκαταστήσουμε τα φυσιολογικά επίπεδα ορμονών στο αίμα. Η θεραπεία αυτή συνήθως χρειάζεται για το υπόλοιπο της ζωής αλλά μπορεί η δοσολογία να αλλάξει κατά διαστήματα, ιδιαίτερα σε περίοδο εγκυμοσύνης. Δεν θα πρέπει να σταματήσετε το χάπι ή να αλλάξετε τη δόση ή τον τύπο του χαπιού αν δεν σας το συστήσει ο ιατρός σας.
Τι είναι η θυρεοειδίτιδα μετά τον τοκετό;
H θυρεοειδίτιδα μετά τον τοκετό (post partum thyroiditis) είναι μια φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα που προκαλείται από τις έντονες ορμονικές αλλαγές της εγκυμοσύνης και της λοχείας. Συνήθως εμφανίζεται μέσα σε ένα χρόνο από τον τοκετό.
Το 5-10 % των γυναικών μετά από τη γέννηση του μωρού τους θα εμφανίσουν θυρεοειδίτιδα της λοχείας, ακόμα κι αν δεν είχαν ποτέ πρόβλημα με τον θυρεοειδή τους.
Υπάρχουν συνήθως δύο φάσεις - ο υπερθυρεοειδισμός (υπερβολική ποσότητα θυρεοειδικής ορμόνης) και ο υποθυρεοειδισμός (πολύ λίγη ποσότητα ορμόνης). Στην πρώτη φάση, τον υπερθυρεοειδισμό, ο φλεγμαίνων θυρεοειδής αδένας εκκρίνει τις αποθηκευμένες θυρεοειδικές ορμόνες ( Τ3 και Τ4) στο αίμα. Αυτή η φάση ξεκινά συνήθως 1-6 μήνες μετά τον τοκετό (πιο συχνά στους 3 μήνες) και διαρκεί περίπου 1 με 2 μήνες. Υπερβολική ποσότητα θυρεοειδικής ορμόνης στην κυκλοφορία προκαλεί επιτάχυνση του μεταβολισμού. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι: απότομη απώλεια βάρους, ταχυκαρδία, εύκολη κόπωση, ευερεθιστότητα, εφίδρωση, ευαισθησία στην ζέστη.
Η φλεγμονή μπορεί να βλάψει τον θυρεοειδή, μειώνοντας την ικανότητα του να παράγει νέα θυρεοειδική ορμόνη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στη δεύτερη φάση: τον υποθυρεοειδισμό. Αυτή η φάση συνήθως ξεκινά 3-8 μήνες μετά τον τοκετό (πιο συχνά στους 6 μήνες), μπορεί να κρατήσει έως και 6 μήνες ή να οδηγήσει σε μόνιμο υποθυρεοειδισμό. Η πολύ λίγη ποσότητα ορμόνης στο αίμα μπορεί να επιβραδύνει τον μεταβολισμό. Πολλές γυναίκες με υποθυρεοειδισμό έχουν βρογχοκήλη (αύξηση στο μέγεθος του αδένα). Άλλα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού μπορεί να είναι: ανεξήγητη αύξηση βάρους ή αδυναμία απώλειας βάρους, κόπωση ή κακουχία, κατάθλιψη, ξηρό δέρμα και εύθραυστα νύχια, απώλεια μαλλιών, ευαισθησία στο κρύο.
Ποιές είναι οι πιθανότητες να εμφανιστεί θυρεοειδίτιδα μετά τον τοκετό;
Υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανιστεί θυρεοειδίτιδα μετά τον τοκετό εάν υπάρχει μια διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1, οικογενειακό ιστορικό νόσων του θυρεοειδούς (όπως η νόσος του Graves ή η θυρεοειδίτιδα Hashimoto) ή ατομικό ιστορικό θυρεοειδίτιδας μετά τον τοκετό. Μερικές γυναίκες που αναπτύσσουν θυρεοειδίτιδα μετά τον τοκετό, επανέρχονται στο φυσιολογικό μέσα σε λίγους μήνες χωρίς να περάσουν στη δεύτερη φάση (υποθυρεοειδισμό). Όμως οι περισσότερες γυναίκες περνάνε στη δεύτερη φάση. Από αυτές τις γυναίκες, περίπου 10-20% αναπτύσσουν μόνιμο υποθυρεοειδισμό. Αν αναπτυχθεί μόνιμος υποθυρεοειδισμός, τότε απαιτείται θεραπεία εφ’όρου ζωής με θυρεοειδική ορμόνη. Αν δεν ακολουθηθεί θεραπευτική αγωγή, ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στη νέα γυναίκα.
Τι είναι η υποξεία θυρεοειδίτιδα (De Quervain);
Η υποξεία θυρεοειδίτιδα De Quervain χαρακτηρίζεται από την ξαφνική έναρξη πόνου στο θυρεοειδή με συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού, που μπορεί να ποικίλλουν σε βαρύτητα. Η αιτία είναι συνήθως κάποια ιογενής λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού. Ο θυρεοειδής διογκώνεται απότομα και είναι επώδυνος στη ψηλάφηση και, λόγω της καταστροφής του από την φλεγμονή, απελευθερώνει αποθηκευμένες ορμόνες στην κυκλοφορία, σε μεγάλες ποσότητες, προκαλώντας υπερθυρεοειδισμό. Παρόλο που η εικόνα μοιάζει με λοίμωξη του θυρεοειδούς, δεν προκαλείται από κάποιο μικρόβιο και η αντιβίωση είναι περιττή.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της θυρεοειδίτιδας De Quervain;
Συχνά το άτομο που πάσχει νιώθει έντονη κακουχία και μπορεί να έχει και πυρετό. Ο πόνος στον θυρεοειδή συνήθως αρχίζει μετά από μερικές ημέρες που έχουν προηγηθεί συμπτώματα ίωσης όπως ρινική καταρροή, πόνος στον λαιμό κλπ. Επίσης μπορεί να έχει έντονα συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού όπως ταχυκαρδία, τρέμουλο, εφιδρώσεις, δυσανεξία στη ζέστη, έντονο εκνευρισμό, απώλεια βάρους.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Βασικό στοιχείο στη διάγνωση είναι η κλινική εικόνα και ο τρόπος που ξεκίνησε το πρόβλημα. Οι εξετάσεις αίματος δείχνουν τον υπερθυρεοειδισμό (αυξημένες θυρεοειδικές ορμόνες, χαμηλή θυρεοειδοτρόπος ορμόνη TSH), αλλά τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα είναι αρνητικά, ενώ είναι αυξημένοι δείκτες φλεγμονής όπως η ταχύτητα καθίζησης και η CRP. H οριστική διάγνωση μπαίνει με το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς , που δείχνει πολύ χαμηλή λειτουργικότητα του αδένα (λόγω της καταστροφής του ο θυρεοειδής δεν μπορεί να προσλάβει το ραδιενεργό ιώδιο ή τεχνήτιο).
Ποιά είναι η αντιμετώπιση της;
Η βασική θεραπεία που χρειάζεται είναι αντιφλεγμονώδη φάρμακα για μια περίοδο τουλάχιστον 6 εβδομάδων, και ξεκούραση. Ο υπερθυρεοειδισμός δεν χρειάζεται φάρμακα καθώς είναι αποτέλεσμα της φλεγμονώδους καταστροφής του αδένα και υποχωρεί σταδιακά. Αν υπάρχουν έντονα συμπτώματα όπως ταχυκαρδία και τρέμουλο, τότε μπορεί να χρειαστεί θεραπεία με φάρμακα που μειώνουν τους καρδιακούς παλμούς (β-αναστολείς) για μικρό διάστημα. Κάποιες φορές, αν ο πόνος είναι πολύ έντονος και υπάρχουν έντονα συμπτώματα πυρετού και κακουχίας, μπορεί να χρειαστεί η χορήγηση στεροειδών φαρμάκων (κορτιζόνη) για να μειωθεί η φλεγμονή πιο γρήγορα. Αν η θεραπεία διακοπεί απότομα ή δεν γίνει σταδιακή μείωση των φαρμάκων, μπορεί να έχουμε υποτροπή της θυρεοειδίτιδας με τα ίδια συμπτώματα.
Σχεδόν όλοι βελτιώνονται κλινικά με την έναρξη της θεραπείας και συνήθως ο θυρεοειδής επιστρέφει στο φυσιολογικό μετά από 2-3 μήνες. Την πρώτη φάση του υπερθυρεοειδισμού μπορεί να ακολουθήσει μια φάση υποθυρεοειδισμού (υπολειτουργίας του αδένα), λόγω της καταστροφής του αδένα από την φλεγμονή, με συμπτώματα κόπωσης, δυσκοιλιότητας, αύξησης στο βάρος, υπνηλία. Στην φάση αυτή θα πρέπει να γίνουν και πάλι κατάλληλες εξετάσεις για την λήψη θεραπείας. Σε ορισμένες περιπτώσεις η φάση του υποθυρεοειδισμού μπορεί να είναι μόνιμη και να χρειάζεται θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη δια βίου.